قلعه ناریکالا در تفلیس
محال است به پایتخت گرجستان بروید و وقتی را برای بازدید از قلعه ناریکالا در تفلیس کنار نگذارید. این ساختمان که در واقع قلعه ای باستانی و یادگاری جالب از ساسانیان به حساب می آید، در قلب تفلیس دلبری می کند و عنوان قدیمی ترین ساختمان شهر را در دست دارد. قسمت جالب آن که ناریکالا را می توانید در نقاط بسیاری از شهر تفلیس ببینید، چرا که بر بالای کوه ساخته شده است. با این حال توصیه می کنیم که به تماشای دورنمای قلعه بسنده نکنید و همراه آوا بلیط شوید تا قلعه ناریکالا را در بازدیدی کوتاه از نزدیک ببینید.
چرا ناریکالا؟
- قدیمی ترین جاذبه و یکی از شاخص ترین دیدنی های شهر تفلیس است.
- این قلعه باستانی در دوره امپراتوری ساسانی ساخته شده.
- بازدید از این جاذبه تاریخی رایگان است.
- در هر زمانی از روز می توانید از ناریکالا بازدید کنید.
- دسترسی به ناریکالا بسیار ساده است.
- با بالا رفتن از این قلعه، منظره ای تماشایی از شهر تفلیس را خواهید دید.
آشنایی با ناریکالا | Narikala
اگر در تفلیس به دنبال جایی هستید که بازدید خود را از آن جا آغاز کنید، ناریکالا یکی از بهترین انتخاب های شما خواهد بود. این قلعه باستانی در واقع قدیمی ترین ساختمان شهر تفلیس و یکی از مهم ترین جاذبه های پایتخت گرجستان محسوب می شود. ناریکالا را از نقاط بسیاری می توانید تماشا کنید؛ قلعه ای تاریخی با دیوارهای بلند که بر فراز شهر واقع شده و به عنوان یکی از پربازدیدترین جاذبه های تفلیس نیز شناخته می شود. برای آن که خود را به این قلعه برسانید، نیازی نیست راه دور درازی را بپیمایید، چرا که این قلعه درست در مرکز شهر تفلیس قرار دارد و بنابراین به راحتی به آن خواهید رسید. جالب است بدانید این بنای تاریخی بر بالای تپه ای به همین نام و بر روی کوه متاتسمیندا (Mtatsminda) قرار دارد و نیاز است برای بازدید از آن، به بالای آن بروید. پس از آن که به بالای کوه رسیدید، به سراغ برج و باروی ناریکالا بروید و حالا به سوی شهر بچرخید. به زودی منظره شگرفی از تفلیس در برابر چشمان تان نقش می بندد.
ناریکالا پیش از آن که شهر تفلیس ایجاد شود و گسترش یابد، در قرن چهارم میلادی به دست ایرانیان ساخته شد. پس از آن بود که تفیلس به دست پادشاه وقت گرجستان ساخته و بعدها در گذر زمان به شهری مورد توجه بدل شد. بنابراین با انتخاب ناریکالا، جاذبه ای ایرانی را در پیش رو دارید که قدمتی بیش از 1600 سال دارد و با معماری پارسی نیز بنا شده است.
ناریکالا از ابتدای ساخت و تا سال ها بعد، نقش مهمی در حفاظت از مناطق اطراف و شهر تفلیس داشت. این نقش در طی قرن های هفتم تا دوازدهم میلادی یعنی همزمان با توسعه و رشد شهر تفلیس نیز پر رنگ تر شد. یعنی هنگامی که روز به روز بر وسعت شهر تفلیس افزوده می شد و دیوارهای شهر تا نزدیکی رود کُر (Kura river) پیشرفت کرده بود، قلعه ناریکالا کنترل نظم منطقه را در دست داشت و امنیت مسیرهای تجاری اطراف رودخانه را تامین می کرد. با همه این ها، خود ناریکالا نیز در طی دوره های مختلف تسخیر شده و میان حکومت های مختلف دست به دست شد. با آن که ناریکالا در زمان ساسانیان ساخته شد؛ اما بازسازی ها در دوره امویان باعث شده تا با نگاهی به معماری این قلعه، نمادهای معماری اسلامی را پیش از هر سبک دیگری پیدا کرد. در انتها بد نیست بدانید که ناریکالا در تفلیس با عنوان «قلعه مادر» نیز مشهور است و به عنوان نماد باستانی و دفاعی شهر شناخته می شود.
اگر درباره این قلعه کنجکاوید همراه ما باشید تا بیشتر با ناریکالا آشنا شوید.
تاریخچه قلعه ناریکالا
یکی از جالب ترین نکاتی که درباره این قلعه وجود دارد آن است که ناریکالا به دست ایرانیان، در زمان حکومت ساسانیان و به سبکی ایرانی بنا شده است. در واقع در زمان ساخت ناریکالا، این امپراتوری قدرتمند ساسانی بود که بر کشور ایران حکومت می کرد و علاوه بر ایران کنونی، بخش های زیادی از سرزمین های اطراف را نیز در دست داشت. در این دوره، تفلیس هم در میان سرزمین های ایران قرار داشت و بنابراین عجیب نیست که چگونه قلعه ای تاریخی و ایرانی بر روی کوه متاتسمیندا ساخته شده است. در ابتدا از اسمی بومی برای این قلعه استفاده می کردند و آن را با نام شوریس سیخه (Shuris-tsikhe)، به معنای دژ رشک آور می شناختند. محدوده کنونی تفلیس، آن زمان در نزدیکی مرز کشور ایران قرار داشت و احتمالا از قلعه شوریس برای دیدبانی و دفاع استفاده می کردند. البته تنها کاربری قلعه به بخش دفاعی آن محدود نمی شد و بخش هایی به عنوان زندان و سیاهچاله در آن قرار داشت.
بعدها در قرن هفتم میلادی، زمان که امویان حکومت بر سرزمین های خاورمیانه را در دست گرفتند، شکل و شمایل این قلعه بسیار تغییر یافت، دیوارهای بسیاری ساخته شد و عرب ها این ساختمان دفاعی را گسترش دادند. گفته می شود در این دوره بود که برای راحتی امیر، کاخی را درون ناریکالا احداث کردند. البته تغییر شکل و بازسازی این قلعه در همین دوره خلاصه نشد و در قرن یازدهم میلادی و در زمان شاه داویت چهارم گرجستان (David IV of Georgia) رسیدگی های قابل توجهی نسبت به قلعه شوریس صورت گرفت و بخش های بسیاری به آن افزوده شد.
این قلعه تاریخی سال ها با همین نام شناخته می شد تا آن که مغول ها به کشور ایران و سرزمین های همجوارش حمله کردند و به این ترتیب مهمان ناخوانده، به میزبان این کشورها بدل شد. در طی حکومت مغول ها این سازه دفاعی با نام «نارین قلعه» مشهور شد. در منابع مختلف، معانی متفاوتی را در وصف کلمه مغولی نارین آورده اند. بنا به واژه نامه دهخدا، نارین هم معنی خزانه است و به محلی برای نگهداری گنج و بیت المال اشاره دارد؛ اما در منابع انگلیسی زبان، معنی نارین قلعه را برابر با قلعه کوچک می دانند. با همه این ها با توجه به مدارک و شواهد تاریخی کم، نمی توان نظر قاطعی درباره معنی اصلی نام «نارین» داد.
با آن که حمله های بی رحمانه و تاراج مغول ها برگ هایی خاکستری از تاریخ سرزمین ما را تشکیل می دهند؛ اما به نظر می رسد این موضوع چندان درباره قلعه نارین صدق نمی کند، چرا که در زمان فرمانروایی مغول ها بود که بار دیگر این قلعه مورد توجه قرار گرفت و حاکمان وقت در طی قرون شانزدهم و هفدهم، به ساخت و ساز و تحکیم آن پرداختند.
یکی از بدترین خساراتی که قلعه نارین در عمر هزار و ششصد ساله خود متحمل شد، به زلزله سال 1827 میلادی بر می گردد. در این دوره زلزله مهیبی روی داد و باعث نابودی بخش هایی عمده قلعه شد. در حال حاضر چیزی که از ناریکالا بر جای مانده است، اثری از بازسازی ها و ساخت و سازها در قرن های شانزدهم و هفدهم میلادی است. البته بد نیست بدانید برخی از منابع نیز تخریب ناریکالا در سال 1827 را مربوط به انفجار مهمات روس ها می دادند که از این قلعه برای نگهداری آن ها استفاده می کردند.
امروزه قلعه باستانی تفلیس را با نام ناریکالا می شناسند که برگرفته از همان نام مغولی، یعنی قلعه نارین است. در واقع این اسم در اثر گذر زمان و به جهت تفاوت گویش های مردمان ساکن، به تدریج به شکل ناریکالا در آمد. در این اسم، ناری خلاصه شده همان نارین است و کالا به قلعه اشاره دارد.
در انتها خوب است بدانید ناریکالا با همه بالا و پایینی که در طی سالیان سال تجربه کرد، امروزه وضعیت خوبی دارد. یعنی این قلعه بارها و بارها مورد بازسازی قرار گرفت و با وجود قدمت هزار و ششصد ساله اش، ساختمانی مستحکم است.
