طبیعت گردی در دوران پسا کرونا؛ عادت هایی که باید تغییر کنند

دوران پساکرونا سرآغاز تغییرات شگرفی در شیوه طبیعت گردی خواهد بود؛ این مهمان ناخوانده، شاید بهترین مصداق برای «در پس هر سختی آسانی است» باشد؛ هر چقدر که برای کسب و کارها، سلامت شخصی و اجتماعی و وضعیت اقتصادی جوامع پیامدهای سنگینی را تحمیل کرد، می‌تواند نوید بخش ورود به عرصه‌ای نو در شیوه سفر به طبیعت شود. اتخاذ سبکی جدید برای سفری که از آغاز تا پایان آن با گذشته متفاوت خواهد بود. در ادامه با آوا بلیط همراه باشید تا درباره شیوه‌های جدید طبیعت گردی در دوران پسا کرونا بیشتر صحبت کنیم. 

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• عبور از اشرف مخلوقات به حافظ طبیعت

• کرونا عدالت پیشه است

• رسالت من به‌عنوان یک طبیعت گرد در پساکرونا

• دستورالعمل‌هایی برای کوهنوردان و طبیعت گردها

• دستورالعمل‌هایی برای طبیعت گردی مسئولانه

عبور از اشرف مخلوقات به حافظ طبیعت

دوران پساکرونا در حقیقت اتخاذ شیوه نوینی در فرایند حیات ما خواهد بود؛ انسانی که تاکنون خود را از هر جهت بهترین و مهترین کائنات می‌دانست، چنان در «چنگال عدالت» یک ویروس گرفتار شده که ناچار به پذیرفتن تغییراتی تازه در زندگی خود است. چرا می‌گویم چنگال عدالت؟

چه عنوانی بهتر از اینکه مهمانی ناخواسته و ناخوانده، کرونای عادل خطاب شود؛ حال آنکه برایش اهمیتی ندارد که کجای این سیاره خاکی منزل کرده باشی، از چه نژادی بوده باشی، چه آیین و مذهبی را در محوریت امور خود قرار داده باشی، شرق این سیاره باشی یا غرب آن، هر کجا باشی به یک اندازه سلامت تو را به خطر می‌اندازد و میزبانش را بر حسب فاکتورهای مشخصی که در همه‌جای جهان یکسان است انتخاب می‌کند. ازاین‌رو است که می‌گویم: «کرونا عدالت پیشه است».

کرونای عادل که بهترین استراتژی شکست دادنش، ماندن در خانه است و این تاکتیک در همه‌جای جهان به‌عنوان تنها راهکار کارآمد به رسمیت شناخته شده، برای قشر وسیعی از مردمانی که مأنوس با طبیعت‌اند، به زندان‌بانی می‌ماند که  ایشان را  اسیر چهاردیواری خانه‌هاشان ساخته است.

کرونا عدالت پیشه است

تصورش را بکنید انسانی که هر جمعه را برای رهایی از تنش‌های زندگی مدرن، به کوه، دشت، صحرا و طبیعت پناهنده می‌شد، حالا باید در کنج خانه بماند تا در امان باشد. هرچند نمی‌توان از اثرات مثبت این مهمان ناخوانده غافل ماند؛ چراکه این ویروس عدالت پیشه، هر چقدر که برای همه اقشار مردم ناخوشایند باشد، برای حال و روز مادرمان، سیاره‌مان، مادرِ زمین چندان بد نبوده که هیچ، حتی شاید راه چاره‌ای بوده باشد. برای پاکسازی خود، برای ترمیم زخم‌های کهنه‌اش، برای دمی آسودن از رنجی که سال هاست به او داده‌ایم؛ از ابتدای پیدایشمان تا همین امروز.

شاید همین زمان کوتاه که کمتر کسی پاکوب دامنه‌ای را به قصد رسیدن به قله‌ای پیموده، کمتر کسی برای سفر به یک مقصد در گوشه‌ی دیگری از جهان سوار بر هواپیما شده، کمتر دشتی میزبان تعطیلات آخر هفته‌ی خانواده‌ای بوده، کمتر رودی، کمتر دریاچه‌ای، کمتر دامنه‌ای به صحنه‌ی بازی و تفریح  و تفرج کودکان و زنان و مردان بدل شده است، طبیعت، فرصتی پیدا کرده باشد تا خودش را از نو بسازد.

به‌راستی کرونای عادل باعث شده تا در همین مدت کوتاه خانه نشینی ساکنانِ زمین، گونه‌های جانوری کمتری از سرو صدای آزار دهنده‌ی موسیقی‌ها، ساخت و سازها و آوازهای دسته‌جمعی، بوق ماشین‌ها و سوت قطارها و چه و چه آزرده شوند.

پوشش گیاهی کمتری زیرگام‌های جسورانه کوهنوردان و تیغ سخمه‌ی باتوم‌ها و چرخ اتومبیل‌ها آسیب ببیند، گازهای کمتری ناشی از سوخت موتور هواپیماهای مسافربری، جت‌ها و خودروها در جو زمینِ عزیزمان رها شود، زباله‌ی کمتری در طبیعت از ما به یادگار بماند، شاخه‌ی کمتری برای افروختن آتش شکسته شود؛ آشیانه کمتری خراب شود و مواد شوینده و آلاینده‌های کمتری در رودخانه‌ها رها شود. 

بلکه حتی آبزیان کمتری نیز از ما آزرده شده باشند. این است که می‌گویم: «کرونا عدالت می‌فهمد». اما یادمان باشد که هر شروعی پایانی دارد؛ دوران قرنطینه و خانه‌نشینی سرانجام به پایان می‌رسد و انسان مشتاق‌تر از هر زمانی خود را در آغوش طبیعت رها خواهد ساخت.

حالا باید دید آیا همان نگاه از بالا به پایین انسان به طبیعت در پیِ کامجویی از آن، هنوز هم تداوم خواهد داشت؛ آن‌قدر که در آینده‌ای نزدیک سیاره‌مان برای پاکسازی خود از رنج‌ها و تنش‌هایی که ما به آن داده‌ایم در پیِ راهکاری دیگر باشد؛ شاید کرونایی دیگر یا چیزی بدتر از آن.

رسالت من به‌عنوان یک طبیعت گرد در پساکرونا

حال از خود می‌پرسم: «رسالت یک طبیعت گرد، یک کوهنورد، یک انسان مأنوس با طبیعت در دوران پساکرونا چه خواهد بود؟»

در حقیقت دوران پساکرونا باید نقطه عطفی در زندگی همه‌مان باشد؛ اتخاذ شیوه‌ای جدید در سبک زندگی. یک نگرش تازه. دوران پساکرونا خواسته یا ناخواسته با سرعتی باورنکردنی زندگی انسان مدرن را به‌سمت و سوی اتخاذ شیوه‌های جدید برای عبور از خود سوق می‌دهد.

کسی که تا به امروز هر از چندگاهی را برای رفع حوائج خود در خارج از خانه سپری می‌کرده است، حالا می‌تواند در خانه بماند، کار کند، درس بخواند، کسب درآمد کند، خرید کند و برای رفع نیازهایش به کمترین فعالیت فیزیکی در خارج از خانه احتیاج پیدا کند. این انسان بسیار مدرن، بیش از هر زمانی دلش برای طبیعت تنگ خواهد شد و مشتاق‌تر از هر موقعی به آغوش آن خواهد شتافت؛ چراکه باید درماندگی روحش را در جایی تسلی دهد. جایی در آغوش طبیعت.

اینجا برای انسان مدرن چاره‌ای نمی‌ماند جز حفاظت از سیاره‌اش و نگهداری از آن برای بقای خود. این نسل از بشر، حالا پس از عبور از چهاردیواری قرنطینه و با ورود به دوران پساکرونایی خود، مسئولیت مهمی بر عهده دارد؛ باید از سیاره‌اش حفاظت کند؛ چاره‌ای جز این برای نسل آدم باقی نمی‌ماند.

حالا تصورش را بکنید که کرونا تمام شده است. قرنطینه خانگی به سر آمده و وقت آن رسیده تا با همنوردانمان مشتاق‌تر، چالاک‌تر و مهیاتر از همیشه خود را در آغوش طبیعت رها کنیم؛ اما با نگاهی تازه و با شیوه‌ای نو.

برای حفاظت از خاستگاه اصلی‌مان، نیاز نیست جامه رزم به تن کنیم؛ چراکه این حفاظت جنگ تن به تن نیست؛ بلکه تنها اتخاذ چند راهکار ساده و چند تغییر کوچک در سبک زندگی و نگرش همه ما است؛ چند گام که می‌تواند تغییرات شگرفی به وجود آورد و انس ما را با طبیعت بیشتر سازد.

دستورالعمل‌هایی برای کوهنوردان و طبیعت گردها

• در اولین زمان ممکن، برای خود بطری آب، ظرف غذا و لیوانی از جنسی که حمل آن آسان است و قابلیت شستشو و استفاده مجدد دارد، تهیه کنید؛ از خرید آب در بطری‌های یکبار مصرف و ظروف پلاستیکی که جز آسیب به بدن، تخریب طبیعت و البته منتفع ساختن تولیدکنندگان کالاهای یکبار مصرف نتیجه‌ای به‌همراه ندارد، اجتناب کنید.
• موسیقی نجوای روح بخش جسم و جان است؛ اما نه هر موسیقی‌ای. گوش سپردن به موسیقی و همراهی کردن با آن در طبیعت آن هم با صدای بلند جز آزرده ساختن گونه‌های جانوری، ایجاد ترس و وحشت و صدمه زدن به آن‌ها نتیجه‌ای به بار نخواهد آورد. علاوه بر اینکه با این کار خود را از شنیدنِ موسیقیِ طبیعت نیز محروم می‌کنید؛ نجوای آب، آواز پرندگان، صدای خش خش برگ‌ها و نوازش نسیم در لابه لای مرغزارها. 
  
  یادمان باشد ما مهمانیم و گونه‌های جانوری و گیاهی، ساکنان اصلی اکوسیستمی هستند که قدم به آن گذاشته‌ایم.
• برای عبور از دشت‌ها، گذشتن از دامنه‌ها و رسیدن به بلندای قله‌ها، تنها از پاکوب‌ها و راه‌های مالرو استفاده کنید. فکرش را بکنید اگر هر یک از ما بخواهد مسیر دلخواه خود را بپیماید، دیگر پوشش گیاهی‌ای باقی نمی‌ماند که روحمان را نوازش دهد. با عبور از دامنه‌ها، زیستگاه جانوران و تنوع گیاهی را تخریب نکنیم. عبور از مسیرهای مالرو و پاکوب‌ها، هم حیات گیاهان و جانوران را حفاظت می‌کند و هم احتمال گم شدن ما را به صفر می‌رساند.
• بعضی کوهنوردان و طبیعت گردها برای عبور از دامنه‌ها و کوهپایه‌ها نیازمند استفاده از چوب دست یا همان باتوم هستند. هیچ می‌دانید سطح سخت و تیز سخمه‌ی باتوم، چه صدماتی به پوشش گیاهی مسیرتان وارد می‌سازد؟ اگر مسیر عبورتان از میان دامنه‌های سرسبز و جنگل‌ها است، حتما درپوش سخمه باتوم (محافظ سخمه) را بگذارید تا از آسیب  ناخواسته به طبیعت و حتی به همنوردانتان پیشگیری کرده باشید.
• شکستن شاخ و برگ درختان برای درست کردن آتش می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به حیات گیاهی و جانوری وارد سازد؛ چرا از اجاق‌های کوچک و کم حجم خوراک‌پزی استفاده نکنیم؟ یا دست‌کم چرا اصول درست کردن آتش در طبیعت را نیاموزیم؟ 
• هرگز بطری آب خود را در طبیعت رها نکنید؛ یک بطری پلاستیکی که حاوی مقداری آب باشد، می‌تواند در گرمای سوزان تابستان مانند یک ذره بین عمل کرده و دشتی را به آتش بکشد.
• هرچه با خود برده‌ایم را به خانه بازگردانیم و هیچ چیز اضافه‌ای از طبیعت به خانه نیاوریم. شاید همان شاخه گلی که چیده‌ای، یک گونه‌ی گیاهی نادر و در معرض انقراض باشد. از طبیعت جز آنچه از خانه برده‌ایم، تنها عکس‌های زیبایی که درگوشی موبایلمان ثبت کرده‌ایم را به خانه باز گردانیم.

دستورالعمل هایی برای طبیعت گردی مسئولانه

اگر قصد بازدید از روستاها را دارید باید، به موارد فوق چیزهای دیگری هم اضافه کنید؛ چراکه این بار بخش مهمی از تجربه شما را جوامع بومی تشکیل می‌دهند. جوامع بومی یا محلی همان ساکنان روستاهایی هستند که قصد عبور یا بیتوته در آن را دارید. پس این چند نکته را نیز در خاطر داشته باشید.

• برای خرید و تهیه مایحتاج خود، فروشگاه‌های کوچک محلی را در اولویت قرار دهید تا علاوه بر خرید ارزان‌ترِ مواد اولیه‌ی تازه بومی، سفرتان نفعی هم به حال اهالی جامعه محلی داشته باشد. به این ترتیب انگیزه آن‌ها را برای تولید بیشتر و باکیفیت‌تر ترغیب کنید. هیچ چیز بهتر از نان تازه و پنیر و عسل محلی نمی‌تواند شروع یک روز عالی در دامان طبیعت باشد.
  
  در سفر، مایحتاج خود را از فروشگاه‌های محلی تهیه کنیم.
• در پوشش و نحوه رفتار و گفتارتان، عرف جوامع بومی را در نظر داشته باشید. یادتان باشد این شما هستید که وارد محل زندگی آن‌ها شده‌اید و اجازه ندارید به هویت بومی جوانان و نوجوانان آن مقصد آسیبی وارد سازید.
• اگر قصد دارید تحفه‌ای از سفر خود به خانه بیاورید هیچ چیزی بهتر از دست ساخته‌های زنان و دختران بومی نیست که هم اقتصاد محلی را رونق دهد و هم برای شما یادآور خاطرات سفرتان باشد.
• در ترویج فرهنگ بومی و معرفی روستاهای هدف گردشگری، کوتاهی نکنید و سفر مسئولانه به نواحی روستایی را ترویج دهید.
• چنانچه قصد عکاسی از اهالی روستا و مایملک ایشان را دارید، حتما این کار را با کسب اجازه انجام دهید.

و در پایان حالا که در شمار طبیعت‌گردان و کوه‌نوردان دوران پساکرونا قرار گرفته‌اید، مسئولیت شما در قبال طبیعت، حتی بیش از اجدادتان خواهد بود. چراکه هیچ بعید نیست که  آن‌ها از عواقب  تخریب خود بر پیکره‌ی سیاره‌مان بی‌خبر بوده‌ باشند؛ اما شما  که بی‌خبر نیستید! باید تا به حالا کرونا چشمتان را به حقایق باز کرده باشد.